لطفا منتظر باشید ...
و عمر نتوانست كه مويى از سر نازنين على عليه السلام كم كند.
و همچنان كه از آتش نمرود به حضرت خليل عليه السلام آسيبى نرسيد، همچنين از آتش زدن عمر بن خطاب بر در خانه ى حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام هم، آسيبى به دامن مقدّس آن بزرگوار نرسيد. و همچنان كه نمرود به سبب آن عمل، باعث زيادتى عذاب و نكال خود گرديد، عمر خطّاب هم به دامن اين معصيت، از براى خود آتش افروز جهنم شد.
ايماض ششم
ايماض ششم
آن است كه بعضى ديگر از عامّه مى گويند كه اگر اين امر- آتش زدن عمر به درخانه ى فاطمه سلام الله عليها- واقع شده بود، مى بايست كه مثل واقعه ى كربلا و كشته شدن عثمان، مشهور و معروف، و با تواتر و شياع، مذكور و مألوف باشد، و اذليس فليس. ___________________________________يعنى: چون اينچنين مشهور نيست، پس صحت ندارد.
يك جواب به اين شبهه، آن است كه: مگر واقعه ى كربلا، با تمام ثبوث و وضوح تاريخى، مورد ترديد و انكار بعضى از همين مورخين اهل سنت قرار نگرفت؟ به آثار غزالى- معلم اخلاق!!- و ابن تيميّه- از پيشگامان مسلك وهابيّت- مراجعه كنيد.
و جواب از اين، آن است كه شهرت اين واقعه، اگر به مثابه ى شهرت قضيه ى كربلا نباشد، البته شهرتش از كشته شدن عثمان بيشتر است، چه آن كه جمعى كثير از علما اهل سنت و جماعت، اين واقعه را در كتب معتبره ى خود نقل نموده اند، چنانچه در ايماض اول، اسامى بعضى از ايشان ذكر شد.
اما در ميان خاصه و علما و عوام شيعه، شهرت اين عمل قبيح و فعل
وقيح، كمتر از واقعه ى كربلا و واقعه ى جانسوز سيّدالشهدا- عليه السلام- نيست. و اگر در اين زمان ها، بعضى از علماء عامّه اينگونه روايات براى عوام خود نقل نكنند، ضررى به مدّعاى ما نرسد. ___________________________________تا ابنجا، از كتاب اصول العقايد سيد محمد هادى مير لوحى نقل شد.
نكته ى دهم: از نكات تأويل ليله القدر به فاطمه سلام الله عليها، آن است كه شايد اين تأويل به اين لحاظ باشد كه: چنانچه ليله القدر- چه آن سه شب معهود ميان خاصه، و چه شب بيست و هفتم از ماه رمضان باشد، چنانچه مشهور در ميان عامه است- در اول شب، تاريك و مظلم است، وليكن در آخر شب- به واسطه ى طلوع قمر- نورانى و روشن ميشود- كما هو المحسوس و المشاهد-؛
هم چنين وجود مقدّس فاطمه عليهاالسلام هم، در زمان حياتش، بعد از رحلت پدرش، نور شريعت آن بزرگوار، شيا فشيا منحمذ ___________________________________حمذ و حماذى، يعنى سختى گرما. شد. و احكام شريعت را، ظلمت ارتداد اصحاب آن سرور فرا گرفت، كه: ارتد الناس الا ثلثه. ___________________________________در متن، آمده است: ارتدّ الناس الا عن ثلاثه. ولكن در اواخر رحلت آن مظلومه از دنيا، نظر به تحمل و صبر نمودن آن مخدره بر مصائبى كه بر او وارد آمده بود، مظلوميتش آشكار گرديد. و اين باعث نورانى شدن و عود به نورانيّت نمودن شريعت باب تاجدارش شد. اما چون زمان توقف آن بى بى دو جهان بعد از پدرش، در دنيا بسيار كم بود، اين نورانيّت شريعت، بروز و ظهورش به اندازه ى كمى و قليلى نورانيّت آخر آن شبها از نور قمر بود. و تتميم اين نورانيّت، به وجود مقدّس فرزندش حضرت صاحب الزّمان و خليفه الرحمن است، چنانچه
خداوند عزّت به اين مطلب خبر داده است بقوله: والفجر و ليال عشر ___________________________________سوره ى فجر، آيات 2- 1. بنا بر تأويل حضرت صادق عليه السلام، فجر را به وجود مقدس حجه بن الحسن عجل الله تعالى فرجه چنانچه در كتاب «تأويل الايات الظاهره» شيخ شرف الدين النجفى است. ___________________________________برهان، ج 4 ص 457، تاويل الآيات الظاهره ج 2 ص 792. و انشاء الله بعد از اين هم تفصيل اين تأويل خواهد آمد.
تذبيل فى المقام دخيل.
بدان كه اخبار كثيره در بحار پانزدهم ___________________________________مراد، چاپ قديم (چاپ كمپانى) است. و سائر كتب معتبر نقل شده است كه مضمون تمامت آنها قريب به اين است كه:
مردم بعد از رحلت حضرت رسول صلى الله عليه و آله مرتدّ شدند، مگر سه نفر كه آنها سلمان و ابوذر و مقداد بودند.
و از جمله ى اخبار است آنچه در كتاب سابق الذكر از رجال كشّى به اسناد خود از علىّ بن حكم، و او از سيف بن عميره، و او از ابى بكر حضرمى روايت نموده كه گفت:
قال ابوجعفر عليه السلام: ارتدّ الناس الا ثلثه نفر سلمان و ابوذر والمقداد. قال: قلت: فعمار؟ قال عليه السلام: قد جاض جيضه، ثم رجع.
ثم قال عليه السلام: ان ارادت الذى لم يشك و لم يدخله شى ء فالمقداد- الخبر. ___________________________________بحارالانوار ج 22 ص 440 باب احوال مقداد، حديث 9.
مرحوم علامه مجلسى ذيل خبر مى نويسد: «جاض عنه: حاد و مال. و فى بعض النسخ بالحاء والصاد المهملتين، بمعناه. و حاصوا عن العده: انهزموا». محدث نورى نيز اين خبر را در نفس الرحمن فى فضائل سلمان، باب 15، ص 146 نقل كرده و ذيل خبر مى نويسد:
«قال سيد الداماد فى الرواشح بعد نقل الخبر، فيه- اى فى قوله: جاض- روايتان بالجيم والضاد المعجمه، و بالحاء والصاد المهملتين، كلاهما بمعنى الجور والزيغ، فصحفه بعض المصحّفين من القاصرين بالحاء المهمله والضاد المعجمه».
شيخ مفيد نيز در كتاب اختصاص، صفحه ى 10، حديث را نقل كرده است.
و از ذيل اين خبر چنين استشمام ميشود كه مقداد، افضل از سلمان و ابوذر است، چه آن كه از براى او هيچ تزلزلى پيدا نشد؛ با اينكه اخبار كثيره وارد است كه مقداد در درجه ى هشتم از ايمان است، و ابوذر در درجه ى نهم، و سلمان در درجه ى دهم.
و ممكن است كه توجيه كرده شود به اينكه وزان مقداد، وزان عوام الناس بوده است در عدم تطرّق ورود شبهاتى در اذهان ايشان، و بودن قلوب آنها صافيه ى از شكوك و خطرات، و وزان سلمان و ابوذر، وَزان علماء اعلام بوده است، در تطرّق شبهات در اذهان ايشان، و از معروفات عند الفقهاء است كه: «الفقيه متهم فى حَدسه» و بودن ايشان نظر كننده به مجامع ردود و شكوك. پس چنانچه صفاى اذهان عوام از شكوك و شبهات، باعث افضليت ايشان از سلسله ى جليله ى علماء اعلام نميشود، هم چنين صفاء ذهن مقداد باعث افضليّت درجه ى او از سلمان و ابوذر نخواهد شد. و اين ناچيز معنى ارتداد در اين اخبار، با توجيهى مبسوطتر از اين توجيه، از براى ذيل اين خبر مذكور، در كتاب «لمعات الانوار فى حلّ مشكلات الايات والاخبار» ذكر نموده ام. هر كس خود زياده ى از مزبور در اين مقام را طالب است، به آن كتاب رجوع كند.
آيه سوم: كمثل حبه انبتت سبع سنابل
آيه سوم: كمثل حبه انبتت سبع سنابل
بدانكه يكى از آيات مؤوّله به وجود مقدّس حضرت صدّيقه ى كبرى
سلام الله عليها آيه ى مباركه «كمثل حبه انبتت سبع سنابل» الايه ___________________________________سوره ى بقره، آيه 261. است، چنان كه در مقدّمه ى تفسير مرآة الانوار و مشكوه الاسرار، از تفسير عياشى نقل نموده كه مفضّل گفت: از حضرت صادق عليه السلام سؤال نمودم از قول باريتعالى كه فرموده: كمثل حبّة انبتت سبع سنابل. آن حضرت فرمود كه:
مراد از «حبه» فاطمه عليهاالسلام است. و هفت سنبله، هفت نفر از اولاد آن مخدّره اند، كه هفتمى ايشان قائم ايشان است. گفتم: حضرت حسن عليه السلام، از آن سنابل است؟ حضرت فرمود: حضرت حسن عليه السلام امام است از جانب خدا، و مفترض الطّاعة است، وليكن از آن هفت سنبله نيست. و اوّل از آن سنابل، حسين عليه السلام است، و آخر از ايشان حضرت قائم است.
پس گفتم: از قوله تعالى: «فى كل سنبله مائه حبّة» چه اراده شده است؟
فرمود: مراد آن است كه متولد ميشود از براى مرد، از صلب او در كوفه، صد نفر. و نيست اين مگر از براى هفت نفر ___________________________________مقدمه ى تفسير مرآة الانوار ص 186 ذيل «سنبل»، و ص 181 ذيل «سبع». محدّث جليل القدر شيخ حرّ عاملى- رضوان الله عليه- در كتاب «الفوائد الطوسيه»، فائده ى 68، ص 300- 298 توضيحاتى ذيل اين حديث آورده است. مراجعه شود.
اين ناچيز گويد: وجه تأويل حبّه را به وجود مقدس آن مخدّره بسى
واضح است از جهاتى عديده، وليكن من باب الاختصار، بر سه وجه كه در ضمن سه نكته است، اقتصار مى شود:
نكته ى اول: آن كه چنانچه از يك حبّه ى مزروعه، چندين حبّه تولد ميشود، و از هر حبّه از آن حبوبات ديگر و هكذا، از وجود مقدس آن مخدّره امامان، و از ايشان امامزادگان، و از ايشان ذرارى و احفاد و اسباط به وجود آمده، كه بحمد الله، اليوم اغلب روى زمين را فرا گرفته اند.
نكته ى دوّم، آن كه چنانچه حبّه در انظار مردم، قدر و قيمتى ندارد، و در فقه معنون است كه با حبّه معامله ماليّه نميشود- چه آن كه مال، آن چيزى است كه به ازاء و در مقابل آن چيزى بذل شود، و حبّه در عرف و عادت چنين نيست كه در مقابل آن چيزى داده شود، اگر چه حاوى ملكيت است كه اگر غاصبى آن را غصب كند، فعل حرام به جاى آورده- هم چنين وجود مقدّس فاطمه عليهاالسلام هم، در انظار مردم زمان خود قدر و قيمتى نداشت، چه آن كه اگر در نزد ايشان قدر و قيمت ميداشت جمع نمى شدند از براى آتش زدن حجره ى طاهره ى او و ته غلاف شمشير و تازيانه زدن بر بازوى او.
نكته ى سوم: آن كه چنانچه حبّه را كه طالب ثمر آن هستند، در وقت بارور بودن و مزروع شدن محافظت مى نمايند، كه اگر صدمه اى به او برسد- مثل اينكه لگد كوب شود، و يا آن كه ضغطه اى و فشارى بر او وارد آيد- بار خود را به سر نمى رساند و ثمر خود را ضايع مى كند؛ هم چنين وجود مقدس فاطمه عليهاالسلام را نگذاشتند كه محسن خود را بالطبيعه وضع كند و اين ثمره شجره ى نبوت و ولايت و عصمت را به آخر برساند؛ بلكه اين حبه ى الهيّه را لگد كوب نمودند و او را در ضغطه و فشار در و ديوار واقع ساختند. و اين باعث شد كه ثمره ى شريفه ى اين حبّه ضايع گرديد و به سر نرسيد، و
عالميان از انتفاع به وجودش محروم شدند. ___________________________________در همين معنى، شاعر اهل بيت گويد:
پرسد به حشر، زهرا، آن دشمن دنى كو؟- در دوزخ افكنيدش، زنجير آهنى كو؟
پس رو كند به سادات، كز نسل پاك اويند- پرسد به گريه: هيهات، سادات محسنى كو
(حسان تبريزى- ديوان خلوتگاه راز)
آيه ى چهارم: قل بفضل الله و برحمته فبذلك فليفرحوا
آيه ى چهارم: قل بفضل الله و برحمته فبذلك فليفرحوا
بدان كه يكى از آيات مؤوّله به وجود فاطميه سلام الله عليها آيه ى «قل بفضل الله و برحمته فبذلك فليفرحوا الايه» ___________________________________سوره ى يونس، آيه 58. است، چنانچه در مرآة الانوار و مناقب نقل نموده كه مراد از «فضل الله» على عليه السلام، و مراد از «رحمت» فاطمه عليهاالسلام است. ___________________________________مقدمه مرآة الانوار، ص 165 سطر 22- 21 ماده ى «رحم».
اين ناچيز را در وجه اين دو تأويل، دو نكته در نظر است:
نكته ى اول: در تأويل «فضل الله» به على عليه السلام. و شايد نكته ى اين تأويل- والله العالم- اين باشد كه وجود مقدس علوى در ارشاد و هدابت عباد، احسانى است بر بندگان بعد از حضرت پيغمبر- صلى الله عليه و آله-، چه آن كه وجود مقدّس نبوى در مقام ارشاد ايشان كافى بود.
پس اقرار به ولايت و امامت آن بزرگوار و ايتمام آن سرور، فضلى است از
جانب خداوند.
و ممكن است كه نكته ى تأويل «فضل اللّه» را به آن بزرگوار، اين باشد كه يكى از معانى فضل در لغت، «درجه ى رفيعه» است. و چون آن بزرگوار، صاحب درجه ى رفيعه و مرتبه ى منيعه است، لذا فضل اللّه مؤوّل به آن بزرگوار گرديده.
نكته ى دوّم: در تأويل «رحمت» به وجود مقدس فاطمه سلام الله عليها است. و شايد نكته ى اين تأويل- والله العالم- اين باشد كه چنانچه رحمت الهيه در دنيا، شامل برّ و فاجر است و در آخرت، مخصوص به ابرار است؛ هم چنين وجود مقدس فاطميّه هم در دنيا، رحمت بود از براى برّ و فاجر در دنيا.
و اگر نباشد رحمت بودنش، مگر از براى خصوص فجّار و معاندينى كه ريسمان به گردن ولى الله الاعظم انداخته و به مسجد پيغمبرش كشانيدند- به جهت بيعت نمودن با اولى و نفرين ننمودنش درباره ى آنها- كفايت است.
و رحمت بودنش در آخرت از براى خصوص شيعيان ابرار، كالشمس فى رائعه النّهار است.
و شايد نكته ى اين تأويل، اين باشد كه چنانچه رحمت الهيّه، بسته به قابليّت محلّ است كه اگر محلّ آن قابل باشد با آن رحمت، درباره ى او رحمت است؛ و اگر محل قابل نباشد، آن رحمت درباره ى او نقمت و موجب مزيد بر شقاوت ميگردد- چنانچه اين مطلب، از ملاحظه ى باران كه نمونه ى رحمت الهيّه است بسى واضح و هويدا است كه ورودش بر قاذورات باعث مزيدنتن ___________________________________نتن: گنديدگى و عفونت است- هم چنين وجود مقدّس فاطميّه هم، بر ابرار مثل سلمان و ابوذر و مقداد و امثال ايشان نعمت بود، و بر مثل ازرق و زريق
و نعثل ___________________________________مراد، از ابوبكر و عمر و عثمان است. و امثال ايشان، نقمت.
و در زيارات حضرت امير عليه السلام است كه: السلام على نعمته الله على الابرار و نقمته على الفجّار. ___________________________________بحار الانوار ج 100 ص 305 به نقل از مصباح الزائر سيد بن طاووس.
در زيارت ديگرى درباره ى حضرت امير عليه السلام آمده است: السلام على حجّه الله البالغة و نعمته السابغة، و نقمته الدامغه.- بحار 100 ص 287.
آيه ى پنجم: وآت ذاالقربى حقّه
آيه ى پنجم: وآت ذاالقربى حقّه
بدان كه يكى از آيات مؤوّله به وجود مقدس فاطمه سلام الله عليها، آيه ى «وات ذاالقربى حقه» ___________________________________سوره ى اسراء، آيه ى 26. است، چنان كه جلّى از مفسرّين، ذاالقربى را به وجود مقدس آن مخدّره، و حق را به فدك تفسير نموده اند. ___________________________________درباره ى فدك به تعليقات اين رساله، گفتار شيخ جليل ابوالفتح كراجكى و نيز گفتار ابن ابى الحديد مراجعه شود. اگر چه در آيه ى مباركه ى «قل لا اسئلكم عليه اجرا الا الموده فى القربى» ___________________________________سوره ى شورى، آيه ى 23 بنا بر روايت كشف الغمه از ابن عباس- كه گفت: چون اين آيه نازل شد، از حضرت رسول صلى الله عليه و آله پرسيدند كه اين جماعتى كه خداوند مودّت ايشان را بر ما واجب نموده است، كيانند؟ آن حضرت فرمود: على و فاطمه و دو پسر ايشان است ___________________________________تفسير برهان ج 4 ص 126- 125 ح 23.- به عموم آن بزرگوار اطلاق شده است.
اين ناچيز گويد: در اين آيه ى شريفه- كه در تحريض و ترغيب دوستى
به ذوى القرباى حضرت خاتم النبيين صلى الله عليه وآله نازل شده است- دو نكته ى انيقه است كه دلالت در شدّت اهتمام محبّت و مودّت درباره ى آنها دارد:
نكته ى اول: آن كه باريتعالى به پيغمبر خود فرموده كه: اى پيغمبر، به امّت بفرما كه من- كه پيغمبرم- سؤال نمى كنم از شما امّت اجرى و مزدى را از براى رسالت خودم، مگر محبّت به ذوى القربى را. يعنى سؤال من از شما، دوستى نمودن درباره ى آنها است. و معلوم است كه سئوال، طلب دانى از عالى است احيانا، و طلب مساوى از مساوى است در اغلب استعمالات اين لفظ.
پس گويا مى فرمايد كه من در مقام خواهش دوستى نمودن به ذوى القربايم از شما، خود را نسبت به شما، مثل يكى از شما يا پست رتبه تر از شما فرض نموده ام، كه در مقام سئوال از شما برآمده ام در خصوص اين مطلب كه بسى عالى است. و اين نحوه ى از بيان، حاكى از كمال شرافت و نفاست و با اهميت بودن اين مطلب است.
نكته ى دوم: آنكه ممكن بود كه گفته شود: لا اسئلكم عليه اجرا الا الوداد فى القربى. پس نكته ى تعبير به مودّت- والله العالم- شايد اين باشد كه چنانچه در لفظ مودّت، دال در دال مدغم است در معنى آن نسبت به ذوى القربى هم، بايد آن محبت در شراشر وجود محبّ مُدغم باشد، و محبّت آن بزرگواران در ظاهر و باطن و سرّ و علانيه و قلب و قالب محبّ مستتر و مدغم، و او مصبّغ به آن صبغ، و ملوّن به آن لون باشد كه اگر غير از اين باشد، محبّ نيست، و محبّت حقيقى ندارد، و محبّتش مثمر ثمر به حالش نيست. خذه و اغتنم.
