لطفا منتظر باشید ...
جهاد
تشويق به جهاد و قيام، دستورهاى جنگى و نظامى و تعليم حرب:
ط 241 -212 -124 -123 -107 -66 -51 -48 -27 -11.
حق و حقانيت
احقاق حق و احقيت خويش، رهبرى و پيشوائى و صفات آنان، سختگيرى وى در راه حق، بيعت خويش:
ط 1:216 -2:209 -205 -200 -1:173 -1:172 -170 -162 -159 -2:152 -139 -2:137 -136 -131 -126 -92 -77 -74 -67 -24 و 232 -229 -224 -2.
حوادث تاريخى
محمد بن ابى بكر، عثمان، حكميت، خوارج:
ط 30 و 2:34 و 238 -208 -18477 -131 -127 -125 -122 -75 -68 -61 -60 -59 -58 -40 -37 -36 -35.
خلقت
خلقت آسمان، زمين، آدم، حيوانات، ملائكه، طبيعت انسان و وصف بشر:
ط 2:1 و 3 و 3:91 -8:83 -4 و 4 و 3:185 -165 -2:163 -155 -112 -2:109 -5 و 211 -4.
سياسى، تربيتى، اجتماعى
عبرت گرفتن از اوضاع ملل گذشته، اتحاد، وجوب هجرت:
3:192 -189 -5:182 -4:176 -1:169 -168 -168 -1:166 -164 -149 -146 -140 -134 -116 -114 -88 -6:83 -80 -79 -55 -43 -1:5 و 4 و 8 و 10 و 2:233 -201 -14.
صفات حميده
دانش، تشويق به عمل و جديت، عالم، اميد:
ط 237 -230 -220 -2:214 -3:188 -3:176 -2:160 -2:103 -38.
صفات مذموم
نفاق و منافقين، فتنه انگيزى و فتنه انگيزان، مالپرستى، فسق و فساق و ضلال و مضلين و ضالين، غافلين، ظلم و ظالم و انواع ظلم، بخل، حسد، كبر، بدعت:
ط 1:153 -2:150 -2:145 -144 -141 -140 -117 -2:87 -10 -7 و 5:176 -2 و 1:192 -7 و 6 و 11 و 232 -210 -194 -13.
قرآن و وحى
2:176 -1:158 -2:133 -2:110 -6:1 و 5:198 -17:192 -2:183 -6.
مردم شناسى
وصف مخالفان خويش، اوضاع اجتماعى پس از رسول خدا و شكايت از دست مخالفان، افراد بى صلاحيت براى اداره ى امور، تقسيم بندى مردم:
1:2 و 2:172 -2:169 -142 -137 -130 -84 -70 -32 -31 -26 -18 -17 -16 -15 -9 -8 -6 -2:5 -1:3 -3 و 234 -218 -217 -210 -202 -200 -181 -174 -3.
مساوات
ط 232 -129 -126 -15.
موعظه
زهد، ترك دنيا، ذم دنيا، بى اعتبارى دنيا، ذكر موت، انجام كارهاى صالحه:
ط 3:83 -82 -81 -76 -64 -63 -52 -52 -2:45 -41 -28 -23 -21 -20 -4 و 4:230 -226 -223 -222 -221 -1:209 -206 -204 -203 -196 -195 -5:192 -2:188 -3:178 -1:176 -1:175 -2:173 -167 -3:153 -3:147 -1:145 -4:133 -132 -113 -111 -3:105 -1:103 -99 -4:94 -86 -5.
اهم موضوعات نهج البلاغه از نظر استاد مرتضى مطهرى
ذكر اين نكته نيز لازم است كه استاد مرتضى مطهرى در كتاب سيرى در نهج البلاغه "ص 31" اهم موضوعات نهج البلاغه را به شرح زير آورده است:
الهيات و ماوراء لطبيعه- سلوك و عبادت- حكومت و عدالت- اهل بيت و خلافت- موعظه و حكمت- دنيا و دنيا پرستى- حماسه و شجاعت- ملاحم و مغيبات- دعا و مناجات- شكايت و انتقاد از مردم زمان- اصول اجتماعى- اسلام و قرآن- اخلاق و تهذيب نفس- شخصيتها- و يك سلسله مباحث ديگر...
در اين رساله، فعلا، به همين اشاره اكتفا مى شود و بررسى كامل و دقيق در اين باره را به فرصت ديگرى موكول مى كنيم- ان شاء الله.
نتيجه و خلاصه
كوشش نخستين ما در اين رساله آن بوده است كه منبع كلمات امام را كه سيد بزرگوار شريف رضى در نهج البلاغه نقل كرده است، از منابع معتبر اهل سنت كه پيش از تاليف نهج البلاغه نوشته شده اند بياوريم، ولى در ضمن كار براى تكميل تحقيق از يك منبع شيعى نيز استفاده كرده ايم: 'وقعه صفين' زيرا نصر بن مزاجم و نقلياتش را در نظر بيشتر محققان در علم رجال و حديث از علماى جمهور معتبر يافتيم. و سخنانى را كه از منابع عامه نقل نشده بودند از منابع خاصه نيز استخراج كرديم. در اين قسمت از كار چون در برنامه ى اصلى نبود- از تحقيق با ارزش ديگران: عبدالزهراء حسينى، هادى كاشف الغطاء و امتياز عليخان عرشى سود جستيم و در اين جا از آنان نام مى بريم تا حقشان ضاعى نگردد.
حاصل كار ما به شرح زير است:
87 خطبه و 50 نامه و 144 حكمت از منابع معتبر اهل سنت پيش از سيد رضى.
37 خطبه و 7 نامه و 46 حكمت از منابع شيعى پيش از سيد رضى.
65 خطبه و 4 نامه و 100 حكمت از منابع شيعى پس از سيد ولى مستقل از كار او.
3 خطبه و 1 نامه و 40 حكمت از منابع سنى هم عصر و پس از سيد رضى.
نقل شده اند.
و براى 97 خطبه و 11 نامه و بيش از 150 حكمت موجود نهج البلاغه، هنوز سندى از منابع عامه يا خاصه پيش يا سيد از سيد رضى پيدا نشده است.
با توجه به تذكرات متفرقه در صفحات قبل و با در نظر گرفتن خطب و رسائل و حكم تكرارى- به علت اختلاف در روايت- شماره هاى فوق با تعداد كلمات منقول در نهج البلاغه تطبيق مى كند.
